Nghiên Cứu Và Thu Thập Tài Liệu Liên Quan Đến Kiểm Duyệt

Tại nhiều quốc qia, việc chính quyền kiểm duyệt internet không còn là điều bí mật.  Tầm vóc và phương pháp kiểm duyệt đã được ghi lại trong quyển sách Access Denied: The Practice and Policy of Global Internet Filtering (Không cho truy cập: Chính sách và việc áp dụng kiểm soát trên thế giới) và Access Controlled: The Shaping of Power, Rights, and Rule in Cyberspace (Kiểm soát việc truy cập: Sự hình thành của quyền lực, và quy luật trên không gian mạng), cả hai cuốn sách được biên soạn bởi Ronald Delbert, John Palfrey, Ra fal Rohozinski, và Jonathan Zittrain (http://opennet.net/accessdenied and http://www.access-controlled.net). 

Khi một trang mạng phổ thông bị ngăn chận, thì việc này được nhiều người trong nước biết đến. Tuy nhiên, một vài chính phủ (kể cả một số kiểm kiểm duyệt mạnh bạo) chính thức phủ nhận việc kiểm duyệt, hoặc tìm cách che giấu dưới hình thức trục trặc kỹ thuật. Nếu bạn bị kiểm duyệt, thì bạn có thể dùng kinh nghiệm của mình để giúp những người khác (kể cả giới trí thức học giả trên thế giới và những nhà đấu tranh) biết về trường hợp của bạn và phổ biến kinh nghiệm đó.

Dĩ nhiên, bạn cần phải cẩn thận; những chính quyền đã phủ nhận việc kiểm duyệt có thể không thích việc bạn phơi bày việc làm của họ.

Tìm hiểu về những phương pháp kiểm duyệt

Một số cơ sở dữ liệu về kiến thức kiểm duyệt, đã được phổ biến tới công chúng trong những năm vừa qua. Một số phát xuất từ quần chúng nhưng tất cả đều đã được các chuyên gia kiểm nhận là đúng và được cập nhật liên tục để các tin tức và danh sách các trang mạng bị ngăn chận được chính xác tối đa. Một số dữ kiện được lưu trữ tại các địa chỉ sau:

• Herdict Web: https://www.herdict.org

• Alkasir Map: https://www.alkasir.com/map

Ở một bình diện rộng lớn hơn, thì OpenNet Initiative và Reporters without Borders đã phổ biến thường xuyên tài liệu "State of Internet" (Tình hình Internet) của mọi quốc gia. Bạn có thể truy cập tài liệu này trên mạng tại:

• OpenNet Initiative research report: http://opennet.net/research

• Reporters Without Borders Internet Enemies: http://www.rsf.org/ennemis.html 

Dùng Herdict để báo cáo các trang bị chận

Herdict (https://www.herdict.org) là một trang mạng thu thập các báo cáo về các trang mạng bị ngăn chận. Trang mạng này do các nhóm nghiên cứu kiểm duyệt Internet tại Berkman Center For Internet and Society at Harvard University tại Hoa Kỳ quản trị.

Dữ kiện trong Herdict không hoàn hảo - thí dụ, nhiều người không phân biệt được khác biệt giữa một trang không vào được vì có trục trặc kỹ thuật hay vì địa chỉ bị đánh sai - nhưng tựu trung, dữ kiện được thu thập từ khắp nơi trên thế giới và được cập nhật đều đặn.

Trên đây là đại cương về báo cáo của Facebook

Bạn có thể giúp những nhà nghiên cứu này bằng cách gửi báo cáo của bạn tới trang Herdict. Herdict miễn phí, dễ xử dụng và không cần phải ghi danh. Bạn cũng có thể ghi danh để nhận tin tức cập nhật về những trang bị ngăn chận trong tương lai.

Herdict còn có phần mở rộng dùng với trình duyệt Firefox và Internet Explorer để việc báo cáo những trang  bị chặn dễ dàng hơn khi bạn đang lướt mạng.

Dùng Alkasir để báo cáo các trang bị chặn

Alkasir là một công cụ vượt kiểm duyệt, có cài sẵn chức năng báo cáo một trang mạng bị ngăn chặn, bằng cách chỉ cần bấm nút "Report Blocked URLs". Alkasir có một danh sách cập nhật của các trang mạng bị chặn theo từng quốc gia, cùng lúc có thể tự động kiểm soát tình trạng của các URL khác. Bạn có thể dùng phương tiện báo cáo này để giúp cho việc nghiên cứu.

Bạn có thể có thêm chi tiết về cách dùng dụng cụ này trong chương "Using Alkasir"

Giúp người khác truy cập từ xa

Bạn cũng có thể giúp cho việc tìm hiểu về kiểm duyệt, bằng cách cho các nhà nghiên cứu ở xa vào máy của bạn, để họ có thể dùng máy làm các trắc nghiệm. Bạn chỉ nên làm việc này nếu tin tưởng những nhà nghiên cứu, vì họ có thể kiểm soát được toàn bộ máy bạn vì những gì họ làm trên máy bạn đượcSave coi như là chính bạn làm dưới mắt nhìn của các ISP hay chính phủ.

Cho hệ điều hành GNU/Linux thì tài khoản shell là thích hợp nhất; bạn có thể đọc thêm hướng dẫn thêm ở http://ubuntuforums.org và các trang mạng khác.

Cho hệ điều hành Windows thì dùng chức năng remote desktop có sẵn. Bạn có thể tìm hướng dẫn thêm tại http://www.howtogeek.com/howto/windows-vista/turn-on-remote-desktop-in-windows-vista. Bạn cũng có thể phải thay đổi cấu hình chuyển tiếp cổng (port forwarding)  trên hộp router nối vào internet; việc này được giải thích ở http://portforward.com.

Một giải pháp khác để truy cập từ xa là dùng ứng dụng Teamviewver miễn phí (http://www.teamviewer.com) và có thể áp dụng cho tất cả hệ điều hành.

Đối chiếu dữ kiện 

Kỹ thuật căn bản để thu thập dữ kiện về kiểm duyệt, là cố truy cập vào một số lượng thật lớn các trang mạng, theo một danh sách thật dài các URL, từ những địa điểm khác nhau trên internet và sau đó so sánh kết quả. Có trang nào không vào được từ một địa điểm mà lại vào được từ một điểm khác không? Những khác biệt này có liên tục không? Nếu bạn biết một kỹ thuật vượt kiểm duyệt đáng tin cậy như VPN, thì bạn có thể tự thử nghiệm bằng cách xem trang mạng khác nhau ra sao, khi bạn áp dụng và không áp dụng kỹ thuật vượt kiểm duyệt. Thí dụ, ở Hoa Kỳ, đây là phương pháp được dùng để biết các ISP làm thế nào để cản trở các phần mềm chia sẻ tập tin.

Việc đối chiếu này có thể làm bằng tay hay với phần mềm tự động.

Dò xét gói tin

Nếu bạn quen thuộc với những chi tiết kỹ thuật của các giao thức trên internet, thì một ứng dụng packet sniffer như Wireshark (http://www.wireshark.com/) sẽ giúp bạn ghi chép lại những gói tin mà máy vi tính của bạn đã nhận hay gửi đi.