Làm Sao Để Vượt Thoát Kiểm
ar en es fa fr my ru zh

Hãy Sáng Tạo

Nếu ISP ngăn chận không cho vào các trang web hay dịch vụ mạng, thì bạn có thể dùng những phương thức trình bày trong các chương khác của tài liệu này, hoặc các bạn có thể tự nghĩ ra những sáng kiến khác để truy cập tin tức mà không bị cản trở. Sau đây là một vài thí dụ.  

Dùng ISP khác 

Đôi khi những quy định về kiểm duyệt không được các ISP áp dụng giống nhau và đều đặn. Những công ty lớn có nhiều người sử dụng, cũng như những công ty truyền thông do nhà nước làm chủ, có thể bị kiểm soát kỹ càng và chặt chẽ hơn những công ty nhỏ mới khởi sự. Vào năm 2002, chính phủ nước Đức đưa ra một đạo luật liên quan đến internet, chỉ áp dụng cho những ISP chỉ có cơ sở tại một tiểu bang duy nhất. Vì vậy, để lách việc kiểm soát, người xử dựng internet chỉ việc ghi danh với một ISP có tầm hoạt động và có văn phòng trên nhiều vùng của nước Đức. Tương tự, để lách một điều luật của nước Đức vào năm 2010 chỉ áp dụng cho những ISP nào có hơn 10.000 khách hàng (để tránh việc rò rỉ sổ đen) thì chỉ cần ghi danh với một ISP nhỏ tại địa phương. Có tin loan truyền là trong cuộc cách mạng năm 2011 tại Ai Cập, công ty Noor DSL là ISP cuối cùng tuân thủ lệnh đóng cửa internet vì công ty này chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong thị trường internet (8%) cũng như vì tầm quan trọng của các khách hàng của công ty này như Thị Trường Chứng Khoán Ai Cập, ngân hàng National Bank of Egypt và hãng Coca Cola.  

Bạn cũng có thể tìm ra những ISP ở nước ngoài, và một vài công ty còn không tính lệ phí ghi danh cho những người cư ngụ tại những quốc gia mà tình hình chính trị bất ổn nghiêm trọng. Trong các cuộc nổi dậy tại Libya và Ai Cập vào năm 2011, nhiều công dân của hai nước này đã có thể quảng bá tình hình chính trị và xã hội tại nước họ bằng cách dùng dial-up nối mạng với các ISP ở nước ngoài, hoặc sử dụng những phương tiện truyền thông khác như vệ tinh, radio packet và những đường dây liên lạc không bị kiểm duyệt do các công ty đa quốc gia hay các toà đại sứ cung cấp.  

Mạng điện thoại di động 

Mạng điện thoại di động ngày càng trở thành phương tiện thông dụng để phổ biến và truy cập những thông tin không bị kiểm duyệt, một phần nhờ nhiều người dùng nó ở những quốc gia mà khả năng làm chủ một máy vi tính hay có đường dây internet riêng là điều khó thực hiện. Vì nhiều công ty điện thoại di động không phải là ISP, nên hệ thống của họ có thể không bị chi phối như những ISP. Tuy nhiên, những mạng này thường dễ bị theo dõi và thường xuyên bị kiểm soát.  

Những nhà hoạt động ở nhiều quốc gia đã dùng điện thoại và những phần mềm nguồn mở miễn phí như FrontlineSMS (http://www.frontlinesms.com) để quản trị những chiến dịch gửi tin nhắn ngắn (SMS) và nối kỹ thuật SMS với việc dùng microblogging (blog nhỏ) như Twitter. Một máy tính dùng FrontlineSMS và nối vào internet có thể làm nền cho những người khác chuyển tin vào internet qua điện thoại di động.  

Mạng điện thoại di động cũng có thể được dùng với một số thiết bị khác. Thí dụ như máy đọc sách điện tử Amazone Kindle 3G đã có sẵn khả năng nối mạng từ mọi nơi trên thế giới, có khả năng truy cập vào Wikipedia qua mạng điện thoại di động trên hơn 100 quốc gia.  

Đừng dùng internet

Đôi khi việc truy cập vào internet hoàn toàn bị cấm, và các nhà hoạt động bó buộc phải dùng những phương tiện khác để phổ biến và truy cập thông tin không bị kiểm duyệt. Vào năm 1989, rất lâu trước khi hệ thống internet được phổ biến rộng rãi, một số sinh viên tại Đại Học Michigan đã mua một máy Fax để hàng ngày gửi những bản tin tóm tắt các tin tức thế giới đến các trường đại học, các cơ quan chính phủ, bệnh viện, và những cơ sở kinh doanh chính ở Trung Quốc, để cung cấp những tin tức khác với những báo cáo của chính phủ liên quan đến biến cố Thiên An Môn. 

Nếu việc truy cập internet của bạn bị giới hạn, hãy nghiên cứu hình thức trao đổi bạn bè gọi cho nhau qua những phương tiện khác. IrDA (Hồng Ngoại Tuyến) và Bluetooth được trang bị sẵn trong hầu hết các điện thoại di động loại mới và có thể được dùng để chuyển dữ kiện trên những đoạn đường ngắn. Những đề án khác, như "The Pirate Box" (http://wiki.daviddarts.com/PirateBox), dùng Wifi và phần mềm nguồn mở miễn phí để tạo ra những thiết bị chia sẻ dữ kiện di động. Ở những quốc gia mà internet còn giới hạn, như Cuba, thì việc xử dụng ổ đĩa USB được dân chúng sử dụng rất nhiều để phổ biến tin tức mà không bị kiểm duyệt. Những kỹ thuật được các nhà hoạt động sử dụng trong các cuộc nổi dậy vào năm 2011 tại Libya và Ai Cập bao gồm máy Fax, speak2tweet (một hệ thống được Google và Twitter tung ra giúp cho những người dùng điện thoại bàn có thể tweet qua lời nhắn nói) và SMS.  

Dùng kỹ thuật thật cũ hoặc thật mới 

Đôi khi những kỹ thuật mà giới kiểm duyệt sử dụng chỉ áp dụng cho những tiêu chuẩn hiện hành của dịch vụ Internet, cho nên nếu bạn dùng những kỹ thuật thật cũ hoặc thật mới thì có thể không bị ngăn cản. Trước khi các phần mềm tin nhắn nhanh (IM) như Windows Live Messenger, AIM, v.v.. ra đời thì giao thức Internet Relay Chat (IRC) được dùng để thông tin giữa các nhóm, cho phép gửi và nhận tin nhắn nhanh. Mặc dầu không được thông dụng bằng những kỹ thuật sau này, nhưng IRC vẫn còn và được số đông người dùng internet sử dụng. BBS (bulletin board system) là một máy vi tính chạy phần mềm cho phép nối, tải lên và tải xuống các phần mềm hay dữ kiện, cũng như xem tin tức và trao đổi tin nhắn với người khác. Lúc khởi đầu, người sử dụng dùng modem để gọi một số điện thoại để vào những hệ thống này, nhưng vào đầu thập niên 1990 một số BBS cho phép truy cập qua các giao thức khác như Telnet và sau đó là SSH. 

Về phương diện này thì các kỹ thuật cũ và mới cũng có cùng ưu điểm như nhau vì được ít người dùng nên ít bị kiểm duyệt. Như Internet Protocol IPv6 chẳng hạn, đã được một số dịch vụ internet khai triển tại một số quốc gia và bình thường thì không bị kiểm duyệt. 

Dùng dịch vụ mạng cho việc khác

Nhiều người sử dụng internet bị kiểm duyệt đã bắt đầu quay sang dùng dịch vụ mạng với những cách dùng khác với những gì mà nó được thiết kế lúc đầu. Thí dụ, người ta đã dùng khả năng chát của một số trò chơi video, để thảo luận những vấn đề nhạy cảm mà nếu thảo luận trong các phòng chát thì sẽ bị khám phá.  Một kỹ thuật khác là dùng chung một tài khoản email và lưu trữ phần trao đổi trong ngăn "draft" (nháp) để tránh không phải gửi email qua internet. 

Dịch vụ sao lưu trên mạng như Dropbox.com và Spideroak.com đã được các nhà hoạt động dùng để phân phối và chia sẻ tài liệu cũng như những loại dữ kiện khác.

Dịch vụ nhắm vào việc dịch thuật, đệm hoặc định dạng đã được dùng để tránh kiểm duyệt trên internet. Những ví dụ nổi bật là Google Translator, Google Cache, và Archive.org. Tuy nhiên, có nhiều ứng dụng có tính cách sáng tạo khác như Browsershots.org (chụp hình các trang mạng), PDFMyURL.com (tạo ra PDF từ trang mạng), URL2PNG.com (tạo ra một hình ảnh PNG từ một URL), và InstantPaper.com (tạo ra những tài liệu dễ đọc cho các máy sách điện tử, như Nook và Kindle).

Bất cứ kênh truyền thông nào cũng có thể dùng để vượt kiểm duyệt

Nếu bạn có bất cứ một kênh truyền thông nào với một người cộng tác viên hay một máy vi tính nằm ngoài vòng kiểm duyệt mà bạn đang gặp phải, thì bạn có thể biến nó thành một phương tiện để tránh kiểm duyệt. Như đã nói ở trên, người ta đã dùng những trò chơi video chát để né kiểm duyệt bởi vì những người kiểm duyệt thường không nghĩ tới việc theo dõi hay kiểm duyệt mấy trò chơi đó, hoặc ngăn chặn việc truy cập những trò chơi video đó. Trong những trò chơi cho phép người chơi tạo ra những vật thể trong thế giới đó (in-world), người ta đã có ý định tạo ra những máy vi tính, những màn ảnh TV, hoặc những thiết bị mà người chơi có thể dùng để truy cập những nguồn tin bị ngăn chặn. 

Người ta cũng đã nghĩ tới việc ngụy trang thông tin trong những hồ sơ của mạng xã hội. Thí dụ, người ta có thể giấu địa chỉ của một trang mạng dưới một dạng ngụy trang trong hồ sơ của mạng xã hội. Và một người bạn nào đó có khả năng truy cập trang mạng mà không bị kiểm duyệt, có thể tạo một hình ảnh của nội dung của trang mạng đó như là một tập tin hình và đăng nó trong một hồ sơ khác. Có thể dùng phần mềm để tiến trình này xẩy ra nhanh chóng và tự động, thay vì bắt người sử dụng phải làm. 

Với sự trợ giúp của việc lập trình vi tính, thì ngay cả một kênh chỉ cho phép chuyển một lượng nhỏ dữ kiện số hay chữ cũng có thể được biến đổi thành một kênh truyền thông cho một proxy mạng. (khi một kênh giấu được hoàn toàn một hình thức truyền thông nào đó thì được gọi là một kênh ẩn).  Ví dụ, các chuyên viên lập trình đã tạo ra ứng dụng proxy loại IP-over-DNS hoặc HTTP-over-DNS để vượt tường lửa khi dùng Domain Name System (DNS). Một thí dụ là phần mềm iodine tại http://code.kryo.se/iodine. Bạn cũng có thể đọc tài liệu cho những phần mềm  tương tự tại http://en.cship.org/wiki/DNS_tunnel và http://www.dnstunnel.de. Với những áp dụng này, một yêu cầu truy cập được ngụy trang thành một yêu cầu đi tìm địa chỉ của nhiều trang mạng không liên hệ. Nội dung của thông tin đang tìm được ngụy trang thành nội dung của các câu trả lời những yêu cầu này. Nhiều tường lửa không được thiết kế để ngăn chặn loại thông tin này, bởi vì hệ thống DNS không bao giờ có ý định được dùng để chuyên chở những trao đổi giữa những người xử dụng ngoài những hướng dẫn căn bản về vị trí của các trang mạng. 

Nhiều ứng dụng khéo léo sử dụng các kênh ẩn để vượt thoát kiểm duyệt đã xẩy ra, và đây là một lãnh vực còn được tiếp tục nghiên cứu và thảo luận. Để có thể trở thành hữu dụng thì cần phải có một máy chủ chuyên biệt cho việc này và phần mềm ở cả hai đầu phải do người sử dụng rành kỹ thuật thiết kế.