Command Line

ေခတ္မီ computing သည္ အခ်င္းခ်င္းဆက္သြယ္မႈ မ်ားစြာရွိျပီး command line အသံုးျပဳျခင္းသည္ interaction ပံုစံတစ္မ်ဳိးပင္ျဖစ္သည္။ အျမန္ႏႈန္းျဖင့္ interacting လုပ္ျခင္းျဖင့္ ကြန္ပ်ဴတာ desktop သို႔မဟုတ္ graphical interface မွတဆင့္ လူအမ်ားစု ကြန္ပ်ဴတာကို သံုးတတ္ၾကသည္။ object တစ္ခုေပၚတြင္ click လုပ္ျခင္း၊ drag ႏွင့္ drop လုပ္ျခင္း ၊ အျခား အရာကို ဖြင့္ ရန္ double-click လုပ္ျခင္း ၊ alter လုပ္ျခင္း စသျဖင့္ တို႔ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္။

အေျခခံ

သင္မထင္မွတ္ေလာက္ေအာင္ interaction က အလြန္ျမန္ေသာ္လည္း clickတိုင္း ႏွင့္ keystroke  တိုင္းသည္ လုပ္ေဆာင္ေပးရမည့္ ကြန္ပ်ဴတာအတြက္ေတာ့ command တစ္ခု ပင္ျဖစ္သည္။ Command line အသံုးျပဳျခင္းသည္ လည္း အတူတူပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း ပိုျပီးစနစ္က်သည္။ သင္ command တစ္ခု ကိို ရိုက္ကာ Return ကို ႏွိပ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ Key တစ္ခု ကို ႏွိပ္ႏိုင္သည္။ ဥပမာ terminal ထဲ တြင္ ကၽြႏု္ပ္ ရိုက္ထည့္လိုက္သည္။

date

ကြန္ပ်ဴတာမွ ေအာက္ပါအတိုင္း ေပၚလာမည္

Fri Feb 25 14:28:09 CET 2011

ယင္းသည္ အနည္းငယ္ ရႈပ္ေထြးကာ computer ပုိင္းနည္းနည္းဆန္သည္။ ေနာက္ပိုင္းအခန္းမ်ားတြင္ ေန႔ ႏွင့္ အခ်ိန္ကို လြယ္ကူ ရိုးရွင္းေသာ format ျဖင့္ ေတာင္းဆိုပံုကို ရွင္းျပမည္။ တုိင္းျပည္အေျမာက္ အျမား တြင္ ဘာသာစကားအမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖင့္ အလုပ္လုပ္ ကာ output ေျပာင္းလဲပံုကုိ လည္း ရွင္းျပ မည္။ ယခု လက္ရွိ အထိ ေတာ့ သင္ interaction တစ္ခု ရရွိေနျပီျဖစ္သည္။

Command line ျဖင့္ပိုျမန္ေအာင္ ခိုင္းေစႏိုင္ပါသည္

ျမင္ရသေလာက္ date command သည္ ျပကၡဒိန္ သို႔မဟုတ္ နာရီ ကို တစ္ခ်က္လွည့္ ၾကည့္ ျခင္း ျဖင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ပါ က ေႏွး ေကြး ေနေသးသည္။ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ အတိုင္း အဓိက ျပႆနာမွာ  ရလာဒ္၏ ပံုပန္း အားနည္းေနျခင္းေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ရလာဒ္တန္ဖိုး တက္ေအာင္မည္သို႔မွ် မစြမ္း ေဆာင္ႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။  ဥပမာ ကၽြႏု္ပ္ ေရးထားေသာ document တစ္ခု အတြင္းသို႔ date ထည့္ရန္ သို႔မဟုတ္ ကၽြႏု္ပ္ online calendar ေပၚတြင္ event တစ္ခု update လုပ္ရန္အတြက္  ကၽြႏ္ုပ္ date ကို ၾကည့္ေနခဲ့ပါက ကၽြနု္ပ္ စာအခ်ဳိ႕ျပန္ရိုက္ရေပမည္။ Command line မွာ ယင္းထက္ပို ေကာင္းေအာင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္။ Basic command မ်ား ႏွင့္ အခ်ိန္ကုန္သက္သာေစမည့္ အသံုးဝင္သည့္ နည္းလမး္မ်ားကို သင္ေလ့လာျပီးေနာက္ ဤစာအုပ္ထဲတြင္ commands output မ်ားကို အျခား command မ်ားတြင္ အသံုးျပဳျခင္း၊ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို auto လုပ္ေဆာင္ျခင္းႏွင့္ ေနာင္တစ္ခ်ိန္အသံုးျပဳႏိုင္ေစရန္ command မ်ားသိမ္းထားျခင္း မ်ားအေၾကာင္း ရွာေဖြေတြ႕ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။  

command ဆိုတာဘာကို ဆိုလိုပါသနည္း

ဤအခန္းအစတြင္  ကၽြန္ေတာ္တို႔ command ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ကြန္ပ်ဴတာကို လုပ္ခုိင္းတဲ့ ကိစၥမွန္သမွ် အတြက္ ေယဘူယ် အေနနဲ႕ သံုးခဲ့ၾကသည္။ ဤ စာအုပ္ထဲရွိ အေၾကာင္းအရာထဲတြင္ေတာ့ command တစ္ခု တြင္ တိက်ေသာ အဓိပၸါယ္မ်ားစြာရွိသည္။ သင့္ကြန္ပ်ဴတာေပၚတြင္ လိုက္နာေဆာင္ရြက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ရေသာ ဖိုင္တစ္ခု ျဖစ္ျပီး တခ်ဳိ႔ ကိစၥမ်ားတြင္ program တစ္ခု ထဲတြင္တည္ေဆာက္ထားေသာ လႈပ္ရွားမႈ တစ္ခု ျဖစ္ေနတတ္သည္။ Built-in command မ်ားမွ လဲြ၍ ကြန္ပ်ဴတာသည္ ဖိုင္နာမည္ႏွင့္ တကြ ရွာေဖြျခင္း ႏွင္ ့ထိုဖိုင္အား အေကာင္အထည္ ေဖာ္ျခင္းအားျဖင့္ command တိုင္းကို run ေပးသည္။ ယင္းတို႔ အလြန္အသံုးဝင္လာေသာေၾကာင့္ အေသးစိတ္ေဖာ္ျပသြားမည္ျဖစ္သည္။

commands ေပးရန္နည္းလမ္းမ်ား

ဤ စာအုပ္ပါအတိုင္းျပဳလုပ္ရန္ command-line interpreter တစ္ခု သို႔မဟုတ္ command-line interface (shell သို႔မဟုတ္ GNU/Linux ထဲရွိ terminal) သင့္ကြန္ပ်ဴတာေပၚတြင္ ဖြင့္ရန္ လိုသည္။ Pre-graphical computer screen သည္ လူတို႔ ဤ interpreter ျဖင့္ log in ဝင္ဝင္ခ်င္း ေပၚလာမည္ျဖစ္သည္။ pre-graphical တစ္ခု မွာ အလြန္လြယ္ကူျပီး အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖင့္ သံုးႏုိင္ေသာ္လည္း ယခု အခါ system administrator ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား မွ တပါး လူအကုန္လံုးနီးပါး  graphical interface ကို သံုးေနၾကျပီျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ shell တစ္ခု မည္သို႔ ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္ကို ေဖာ္ျပသြားမည္။

Terminal ကိုရွာေဖြျခင္း

Desktop ေပၚမွ terminal interface တစ္ခု သင္ရရွိႏိုင္ေသာ္လည္း desktop အား ဒီ အတိုင္းထား၍ မူလ text-only terminal ကိုသံုးရန္ လြယ္ကူသည္။ ျပဳလုပ္ရန္ < ctrl + alt + F1 > key combination ကို သံုးႏိုင္သည္။ log in လုပ္ရန္ Invitation black screen တစ္ခု ရရွိေပလိမ့္ မည္။ သင့္ username ႏွင့္ password ကို ရိုက္ထည့္လိုက္ပါ။ အျခား terminal မ်ားကို လည္း သြားႏိုင္ေသးသည္ < alt + F2 > စသျဖင့္ သင္လုပ္ခ်င္ေသာ မည္သည့္ အလုပ္မဆို ကဲြျပားေသာ user မ်ား (သို႔မဟုတ္ user တူမ်ား) ႏွင့္ session မ်ား တည္ေဆာက္ႏိုင္သည္။ အခ်ိန္မေရြး  သင္လုပ္ခ်င္ေသာ အရာတစ္ခု အတြက္ < alt + F# > သံုးကာ တစ္ခု မွ ေနာက္တစ္ခု သို႔ေျပာင္းလဲႏိုင္သည္။ ၎တို႔ထဲမွ တစ္ခု (F7 သို႔မဟုတ္ F8 တစ္ခု ျဖစ္ႏိုင္သည္) ျဖင့္ သင္ desktop ေပၚသုိ႔ ျပန္ေရာက္ႏိုင္သည္။ Text terminal ထဲတြင္  word, line သို႔မဟုတ္ စာေၾကာင္းအတဲြ လိုက္ကို select လုပ္ရန္ mouse ကို သံုးႏိုင္သည္။ (သင့္ system တြင္ gpm run ေနသည္ဟုမွတ္ယူလ်က္)။ ျပီးေနာက္ ၎ text အား ျပန္လည္၍ တေနရာရာတြင္ Paste လုပ္ႏိုင္သည္။

GNU/ Linux distros မ်ားမွာ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ aesthetics ႏွင့္ semantic metaphor မ်ားကို ေဖာ္ျပေပးကာ ကဲြျပားျခားနားေသာ graphical user interface မ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိသည္။ Operating system ထိပ္ရွိ run ေနေသာ ၎ တို႔ကို desktop environment မ်ားဟု ေခၚသည္။ GNOME, KDE ႏွင့္ Xfce သည္ အသံုးမ်ားသည္။ အမ်ားအားျဖင့္desktop environment တစ္ခု ခ်င္းစီသည္ ကြန္ပ်ဴတာမွ interface မ်ားကဲ့သို႔ ေဖာ္ျပေလ့ရွိေသာ text-only terminal အေဟာင္းမ်ားကို အတုယူေသာ program တစ္ခု ေထာက္ပံ့ေပးေလ့ရွိသည္။ သင့္ desktop ေပၚတြင္ program တစ္ခု အတြက္ application menu တေလွ်ာက္ၾကည့္႐ႈျခင္း ကို Terminal ဟုေခၚသည္။ တခါတရံ menu ေပၚတြင္ Accessories ကဲ့သို႔ေသာ နာမည္ျဖင့္ ရွိေနတတ္သည္။ သင္ဤစာအုပ္ကို ဖတ္ျပီးသည္ႏွင့္ သင္ေန႔တုိင္း terminal ထဲတြင္ အခ်ိန္အမ်ားၾကီးျဖဳန္းေနရသည္ ဟု သင္သိျမင္လာမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ၎သည္ မသင့္ေတာ္ေပ။

GNOME ထဲတြင္ Applications> Accessories> Terminal ကို ေရြးခ်ယ္ပါ။

 

KDE ထဲတြင္ K Menu > System > Terminal ကို ေရြးခ်ယ္ပါ။

Xfce ထဲတြင္ Xfce Menu > System > Terminal ကို ေရြးခ်ယ္ပါ။

ဘယ္ေနရာမွာ ဘဲ ရွိရွိ သင္ terminal program တစ္ခု ကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ Terminal program သင္ run ေသာအခါ blank window တစ္ခုသာေဖာ္ျပမည္ျဖစ္ျပီး အကူအညီ သိပ္ရမည္မဟုတ္ေခ်။ မည္သို႔ျပဳလုပ္ရမည္ကို သင္သိခ်င္သည္ဆိုလွ်င္ ေျပာျပမည္။ ေအာက္ပါပံုသည္ GNOME ထဲတြင္ desktop ေပၚ၌ Terminal window တစ္ခု ဖြင့္ ထားျခင္းကုိ ျပသျခင္းျဖစ္သည္။

command တစ္ခုခ်င္းဆီ run ျခင္း

Graphical interface မ်ားသည္ ‘Run command’ ကဲ့သို႔ေသာ dialog box ေသးေသးေလးျဖင့္ ေဖာ္ျပသည္။ ၎တြင္ သင္ command တစ္ခု ရိုက္ထည့္ ႏိုင္ျပီး Return သုိ႔မဟုတ္ Enter Key ႏွိပ္ႏိုင္သည့္ text area ေသးေသးေလးတစ္ခု ရွိသည္။

ဤ dialog box ကို မွီျငမ္းရန္ <alt+F2> key combination ကို ရိုက္ပါ သို႔မဟုတ္ applications menu ထဲတြင္ ရွာေဖြပါ။ သင့္ကြန္ပ်ဴတာထဲတြင္ တပ္ဆင္ထားေသာ terminal program တစ္ခု နာမည္ကို သင္သိေနလွ်င္ Terminal program တစ္ခု ကို အလ်င္အျမန္ စတင္ရန္ အတြက္ shortcut အေနျဖင့္လည္း ဤ box ကိုသံုးႏိုင္သည္။ သင္မရင္းနီးေသာ ကြန္ပ်ဴတာေပၚတြင္ သင္ အလုပ္လုပ္ေနျပီး default terminal program နာမည္ကို သင္မသိပါက no-frills terminal program (ကာလာႏွင့္ စကားလံုးအမ်ဳိးအစားေရြးခ်ယ္၍ မရေသာ menu မ်ား) တစ္ခု စတင္ရန္ xterm ကိုရုိက္ထည့္ပါ။ အကယ္၍ သင္ ဤ fancy menu မ်ားကို မျဖစ္မေန လိုအပ္ပါက

• GNOME ထဲတြင္ default terminal program မွာ gnome-terminal ျဖစ္သည္။
• KDE ထဲတြင္ console ျဖစ္သည္။

• Xfce ထဲတြင္ Terminal သို႔မဟုတ္ terminal version တစ္ခု ခု နာမည္မ်ား ။ ဥပမာ Xfce 4 ထဲတြင္ xfce 4-terminal ကိုသင္ရွာသင့္သည္။